TỨ VÔ LƯỢNG TÂM
Tứ vô lượng tâm là bốn phẩm hạnh cao thượng (Brahma Vihara) mà các vị Bồ Tát phải thực hành trong đời hành đạo của mình để đạt đạo quả cao gồm có: tâm Từ (metta), tâm Bi (Karuna), tâm Hỉ (mudita), và tâm Xả (Upekkha).
Tứ vô lượng tâm có nghĩa là bốn cái tâm quảng đại, bao la cùng khắp thiên địa vạn vật, không đo lường được, nên có thể gọi là Thiên Địa chi tâm theo Cao Đài giáo. Tâm vô lượng như trời che bao bọc khắp vạn loài. Tâm vô lượng như đất chất chứa, sanh sản cây trái, ngũ cốc để dưỡng dục, bảo tồn vạn loại sanh linh trên thế giới.
1. Tâm Từ
Kinh Metta dạy: “Tâm Từ phải được rải khắp cho mọi chúng sanh, phải bao trùm vạn vật, phải sâu rộng và đậm đà như tình thương của một từ mẫu đối với đứa con duy nhứt, săn sóc, bảo bọc con dầu cho nguy hiểm đến tánh mạng cũng vui lòng.”
Tâm Từ không phải là sự thương yêu, lòng luyến ái đối với một người nào. Tâm Từ không phải là tình huynh đệ rộng rãi giữa người và người, mà phải bao trùm tất cả chúng sanh, không từ bỏ một sanh linh nhỏ bé nào, bởi vì loài cầm thú là những đứa em xấu số của chúng ta, còn chậm tiến, phải cần nhiều đến sự giúp đỡ và tình thương của chúng ta, bực đàn anh.Tâm Từ, theo Phật giáo,
không phải là tình đồng chủng, tình đồng hương, cũng không phải là tình đồng chí, đồng đạo, vì những thứ tình đó còn bị hạn chế trong một chí hướng, một chủ nghĩa hay một đảng phái với một nhóm người cùng trong một quốc gia,
một chủng tộc với nhau.Nói tóm lại,tâm Từ phải vượt lên khỏi các tình huynh đệ hạn chế ấy.
Phạm vi hoạt động của tâm Từ không bờ bến, không biên cương, không hạn định.
Tâm Từ không có bất luận một sự kỳ thị nào. Nhờ tâm Từ mà ta có thể xem tất cả chúng sanh là bạn hữu, là anh em trong một đại gia đình, một thế giới đại đồng nhơn loại lý tưởng.
Như ánh sáng thái dương bao trùm vạn vật, tâm Từ rải khắp đồng đều phước lành thâm diệu cho toàn thể nhơn loại, không phân biệt dữ lành, bạn thù, giàu nghèo hay sang hèn.
Đức Phật đã nêu gương tâm Từ vô lượng vô biên ấy. Ngài ban ân lành cho tất cả những người yêu kính cũng như những người ganh tỵ, oán ghét Ngài và những kẻ âm mưu ám hại Ngài được hoán cải và giác ngộ tu theo Ngài. Đơn cử như Đề Bà Đạt Đa (Devadatta) muốn sát hại Ngài nhưng bỗng nhiên yếu mềm rơi đao và quì phục xin tạ tội với Ngài. Ngoài ra, có những bệnh nhân đến trước mặt Phật xin trị bệnh, Ngài chỉ dùng ánh sáng từ huệ để ban rải và họ hết bệnh ngay.
Đó là những sự linh hiển do lòng từ huệ (tâm Từ) đem lại những hiệu lực mà theo Đức Phật, ai ai cũng có sẵn trong người, miễn là con người biết sử dụng nó. Nếu áp dụng với tập thể đồng đạo tọa thiền cầu nguyện, chúng ta hợp các lòng từ (tâm Từ) thì chúng ta có được một khối nguồn từ điển trong lành thanh cao có thể đẩy lui tà khí, bịnh tật cho tập thể đó và hồi hướng cho nhơn sanh quanh vùng. Môn sanh Cao Đài đã thực hành điều này trong bốn mùa tu tịnh Xuân, Hạ, Thu, Đông.
Người thực hiện tâm Từ đến mức cùng tột sẽ thấy mình đồng hóa với tất cả chúng sanh, không còn sự khác biệt nhân ngã giữa ta và người, nên có thể vong ngã, vị tha, quên mình vì mọi người, dễ dàng hòa nhập với thế giới đại đồng huynh đệ mà mọi tôn giáo chơn chánh đều hướng về, để đem hạnh phúc hòa bình cho nhơn loại.
Sẽ không còn giết hại thảm thương giữa các cuộc chiến tranh tôn giáo, vì biết cùng thờ một Cha chung Thượng Đế, cùng đối đãi nhau trong tình huynh đệ, thương yêu, không còn kỳ thị, giúp đỡ lẫn nhau. Hạnh phúc thay cho nhơn loại ngày ấy!
Nếu các nước lớn giàu mạnh biết sử dụng tâm Từ, như lòng nhân ái mà Đức Phật dạy, thì không áp đảo các dân tộc yếu, dùng quân sự chiếm cứ đất nước người, gây chiến tranh thảm khốc, không hề thương tiếc nhơn mạng, dầu dư luận thế giới bất mãn, phản kháng.
Ôi, thảm thay cho nhơn loại! Con người nhân bản, có gốc thiên chân, thiên lương, thiên tánh còn chăng? Người tu không có khí giới chỉ cầu nguyện với tâm Từ, hiệp điển lành thành những khối thần lực đẩy tan dần ác khí, xoá tan dần dần hận thù, giảm dần dần chiến tranh tang tóc.
Tâm Từ đem đến cho chúng ta nhiều lợi ích thực tế như sau:Người có tâm Từ luôn luôn được một giấc
ngủ dễ dàng an lành vì tâm không sợ sệt, không giận hờn, thù oán ai, vì không còn chấp chứa điều gì.
Người có tâm Từ không chiêm bao mộng mị những điều ghê sợ, xấu xa, hung dữ, dầu có mộng cũng là điều tốt lành.Ngủ với tâm Từ, khi thức giấc cũng với tâm Từ,
con người tươi tỉnh, vui vẻ, hân hoan, tạo nên không khí hiền từ, hòa ái.Người có tâm Từ,
với gương mặt vui tươi chào đón mọi người sẽ gặt hái cảm tình và gặp may mắn trong mọi việc vì chúng ta rải tâm từ huệ gây tình cảm dịu mát quanh chúng ta.Khi thực hành đúng mức,tâm Từ có năng lực
đổi dữ ra lành, cảm hóa được hung hăng, đổi tánh ra hiền lành, dịu dàng, dễ thương, dễ mến.
Kinh Phật kể ra nhiều trường hợp Đức Phật trị được nhiều bịnh và ngừa được nhiều cử chỉ hung bạo, sát nhơn là nhờ tâm Từ.
Một hôm Đức Phật ôm bình bát đi khất thực trước nhà bà Suppiỹa. Chồng bà bạch với Phật rằng vì bà đau một vết thương trên vế, không ra đảnh lễ được. Đức Phật liền bảo cứ đưa bà ra. Bà rán bò ra tới cửa. Vừa thấy mặt Đức Phật, vết thương của bà bỗng dưng lành lại và bà liền mạnh khỏe như thường.
Có một lần vì đố kỵ Phật, một vị vương giả cho voi uống rượu say rồi đuổi nó chạy thẳng vào Phật. Nhưng khi voi tới trước mặt Phật, lòng từ của Phật bủa khắp nơi làm cho con voi khuất phục, quì sụp xuống trước mặt Phật.
Trong Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ, Đức Đông Phương Lão Tổ có dạy môn sanh Cao Đài về hiệu năng của tâm Từ như sau: “Muốn chống thiên tai sát kiếp, chỉ cần phát tâm công phu thiền định, tọa công ngồi tại tọa tràng mà phóng tinh thần gieo rải thiện duyên kết hợp với huyền linh ân điển xua đuổi sát khí. Tư tưởng càng mãnh liệt, hung sát tự khắc thối lui. Thiền định càng thâm càng giải phóng cứu người càng dễ. Trong lúc tai biến động loạn xáo trộn trên hoàn cầu là một cơ hội cho đạo hữu phát tâm gieo tư tưởng sự sống tình thương đến những nơi có tai biến, kết quả rất lớn mà tiến đạo rất mau, tu một lúc cũng bằng tu trọn đời. Dầu tu một đời mà không gặp cơ duyên cũng không bằng tu một ngày có cơ hội.”
2. Tâm bi
Tâm Bi là lòng xúc cảm, thương xót rung động trước những sự khổ đau của chúng sanh và ý muốn xoa dịu và giúp đỡ kẻ khác bớt sự đau khổ bằng mọi phương cách, quên mình để lo hạnh phúc cho thiên hạ, có khi quên đến cả tánh mạng của mình.
Trong Kinh Vyaghrĩjakata có thuật chuyện một vị Bồ Tát tự hiến thân cho cọp mẹ để cứu đàn cọp con đang đói.
Những kẻ nghèo nàn đói rách, những người túng thiếu cơ hàn, đau ốm, cô đơn, dốt nát, hư hèn, đời sống cơ cực lang thang không nơi trú ngụ rất cần đến tâm bi của hàng cao thượng, không phân biệt nam nữ, không kỳ thị chủng tộc, giai cấp hay tôn giáo.
Hiện nay, nhơn loại đã có nhiều tư nhân, đoàn thể từ thiện phi chánh phủ, ngoài các tôn giáo, động lòng trắc ẩn đã gởi giúp vật thực, thuốc men đến cứu trợ các dân tộc nghèo khổ ở các nước Á, Phi lạc hậu, nghèo khổ. Tuy nhiên, như muối bỏ bể, không thấm thía bao nhiêu đối với tai nạn quá lớn lao, vô số kể, nên người tu hành cần sử dụng tâm bi của mình mà ban rải khắp bốn phương thế giới, cầu xin dập tắt lửa hận thù vì kỳ thị dân tộc, tôn giáo, chấm dứt các sự tự sát, tự thiêu rất thảm khốc, rùng rợn.
Tâm bi và tâm từ đều cùng một gốc, do lòng trắc ẩn, thương xót, muốn giảm đau đớn, khổ sở cho nhơn loại, không phân biệt chủng tộc, tôn giáo, giai cấp, nên được gọi chung làm một là lòng từ bi.
3. Tâm hỉ
Hỉ ở đây không phải là cái vui mừng thường tình, riêng tư của thế sự, mà là cái vui, cái hạnh phúc chung với thiên hạ, không có lòng ganh ghét đố kỵ. Lòng vui vẻ chơn thật, thanh thản, nên gọi là hoan hỉ nói chung.
4. Tâm xả
Xả ở đây không có nghĩa là buông xả, bỏ phế, lãnh đạm không màng đến thế sự. Xả là không luyến ái, không ghét bỏ, không ưa thích, không bất mãn, không phiền não. Trước sóng gió phong ba người có tâm xả luôn luôn bình thản. Thành công hay thất bại, tâm vẫn vững như đá như đồng. Giữa thế tục mà không nhiễm tục như sen trong sạch. Đó là cư trần bất nhiễm trần, như sen thanh sắc lâng lâng, vượt ngoài nhân ngã, thị phi tranh chấp, nên danh vị lợi quyền đều buông xả, không để cho tâm phải bị vướng mắc lo âu phiền muộn, sống đời sống của bực chơn nhơn ung dung tự tại, an nhàn, thảnh thơi. Đó là Tiên Phật tại tiền. Ơn Trên đã dạy như thế.
Nói tóm lại, người tu hành đạt được bốn cái tâm vô lượng, từ bi hỷ xả, rộng lớn bao la thiên địa, hòa mình cùng trời đất, không giới hạn, không biên cương, không còn nhân ngã, không thấy ta người, xem mình là thiên hạ, vui cùng vui, buồn cùng chia sẻ. Lòng từ bi bao trùm vạn loại chúng sanh, ánh sáng của lòng từ huệ chiếu sáng khắp mọi nơi, không sợ kẻ ác ám hại, thú dữ ăn thịt